از منظر حقوقی، قطعنامه مذکور منقضی شده و بازگشتی به آن وجود ندارد، بنابراین مکانیزم ماشه از نظر حقوقی اعتبار ندارد. براساس مفاد قطعنامه و برجام، ایران در انجام تعهدات خود تخلف نکرده و لذا مشمول اعمال مکانیزم ماشه نمیشود؛ ضمن اینکه اجرای چنین مکانیزمی با سد کمیته تحریمها و پنل کارشناسی مواجه است و عملیکردن آن دشوار است.
در حوزه حقوقی دو تفسیر وجود دارد؛ تفسیر اول متعلق به ایران، چین، روسیه و بسیاری از کشورهای جنبش عدم تعهد است که معتقدند با منقضیشدن قطعنامه، بهانهای برای ادامه تحریمهای سازمان ملل علیه ایران وجود ندارد. تفسیر دوم متعلق به کشورهای غربی است که بر فعالبودن مکانیزم ماشه و بازگشت تحریمها اصرار دارند، هرچند این دیدگاه در اقلیت است.
از نظر سیاسی، کشورهای غربی تلاش دارند تصویری منفی و امنیتی از ایران ارائه دهند تا ایران را مجبور به پذیرش خواستههای خود کنند. این مساله به مسائل منطقهای و نظم بینالمللی گره خورده و با هدف مشروعیتبخشی به بازگشت تحریمها دنبال میشود. آنها میخواهند ایران را در برابر توافق ابراهیم که بهدنبال تحمیل صلحی یکجانبه است، منفعل و چهرهای ثباتزدا از ایران ترسیم کنند.این شرایط موجب دودستگی در عرصه بینالمللی شده است؛ گروه اول شامل ایران، روسیه، چین و برخی اعضای شورای امنیت است که ریاست دورهای آن اکنون با روسیه است، و گروه دوم شامل آمریکا، کشورهای غربی و رژیمصهیونیستی که ایران را بهعنوان چهرهای امنیتی معرفی میکنند.
برای مقابله با این فضای امنیتیسازی، ایران باید از طریق دیپلماسی فعال، هوشمندانه و روبهجلو این بازی را برهم بزند و همزمان به پیگیری حقوقی موضوع اهمیت دهد. دیپلماسی حقوقی در کنار فعالیتهای دیپلماتیک فعال نقش مهمی در تثبیت مواضع ایران دارد و باید تلاش شود که سایر کشورها نیز به تفسیر حقوقی ایران بپیوندند و مکانیزم ماشه را فاقد وجاهت حقوقی بدانند.
از منظر حقوقی، ایران ظرفیت بهرهبرداری از نهادهای بینالمللی برای طرح شکایت علیه کشورهای غربی را دارد. بهعنوان مثال، میتوان از دیوان بینالمللی دادگستری یا شورای امنیت سازمان ملل بهعنوان مرجع قابل رجوع استفاده کرد. در این زمینه، ریاست دوره شورای امنیت در اختیار روسیه است که میتواند به تسهیل روند کمک کند.
علاوه بر این، پیگیری موضوع از طریق همکاری با کشورهای همراه و استفاده از مجمع عمومی سازمان ملل و ارسال یادداشتها و موضعگیریهای حقوقی به شورای امنیت میتواند در تقویت مواضع ایران مؤثر باشد.